اسهال در نوزادان | علل، علائم و درمان

اسهال در نـوزادان | علل، علائم و درمان

سیستم ایمنی بدن نـوزاد بسیار ضعیف است و به‌ همین‌ علت در مقابل بیماریها بسیار آسیب‌پذیر است. معمولا پدر و مادرهایی کـه برای اولین بار بچه‌دار می‌شـوند، تجربه‌ی کافی ندارند و ممکن است به درستی نتوانند علائم بیماری را در نـوزاد خـود تشخیص دهند. اسهال، یکی از این بیماری هاست کـه اگر به موقع درمان نشـود، می تواند برای نـوزاد شما خطرناک باشد. مجله اینترنتی کافه تمشک در این بخش به علل، علائم و درمان اسهال در نـوزادان می پردازد.

علل اسهال در نـوزادان

علل ابتلا به اسهال در نـوزادان بسیار زیاد هستند. از مهم‌ترین دلایل اسهال در نـوزادان می‌توان به عفونت ویروسی، عفونت باکتریایی، انگل، مصرف آنتی بیوتیک و نـوع تغذیه اشاره کرد.

عفونت ویروسی
عفونت ویروسی می تواند باعث اسهال، استفراغ، درد در ناحیه‌ی شکم، تب و لرز و بدن‌درد شـوند. ویروس‌هایی از قبیل روتاویروس، آدنـو ویروس، کالیسی ویروس، آسترو و آنفولانزا.

عفونت باکتریایی

از علائم عفونت باکتریایی، اسهال شدیـد همراه با شکم درد، مدفوع خـونی و تب هستند. شیگلا، استافیلی کـوک، سالمونلا و ای کـولی از جمله باکتریهایی هستند کـه می توانند باعث اسهال در نـوزادان شـوند. برخی از این عفونت ها خطری ندارد و خـود به خـود درمان می شـود. ولی برخی دیگر مثل ای کـولی (E KOLI)، خطرات زیادی دارد. پس اگر در کـودک یا نـوزادتان این علائم را مشاهده کردیـد، سریعا به پزشک مراجعه کنیـد.

عفونت گوش

در برخی موارد، عفونت گوش (کـه می‌تواند ویروسی یا باکتریایی باشد)  در نـوزادان می‌تواند آنها را به اسهال مبتلا کنند. بی قراری، گریه کردن و دست کشیـدن روی گوش می تواند، علائم عفونت گوش باشد. در برخی موارد نیز ممکن است باعث کاهش اشتها و استفراغ در نـوزادان شـود. سرماخـوردگی از شایعترین علل عفونت گوش است.

انگل‌ها
عفونت‌های انگلی از دیگر دلایل ابتلا به اسهال است. بطور مثال، ژیاردیا (Giardiasis) نـوعی انگل میکروسکـوپی است کـه محل زندگی آن در روده باریک است. گاز معده، نفخ، اسهال و مدفوع چرب از علائم عفونت انگلی می باشد. درمان عفونت انگلی بسیار حائز اهمیت است و هرچه سریعتر بایـد مداوا شـود. برای درمان عفونت انگلی داروهای خاصی تجویز می‌ شـود. بنابراین حتما برای معالجه به پزشک مراجعه کنیـد.

آنتی بیوتیک‌ها
گاهی اوقات، پس از یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک، نـوزاد به اسهال مبتلا می‌شـود، زیرا ممکن است آنتی بیوتیک‌ها باکتری‌های مفیـد روده را در طول درمان از بین برده باشند. به‌هیچ‌عنـوان آنتی بیوتیکی را کـه پزشک برای نـوزادتان تجویز کرده است خـودسرانه قطع نکنیـد. به پزشک مراجعه کنیـد، او احتمالا داروی دیگری را بجای آنتی بیوتیک تجویز می‌کند یا اینکـه روش درمان را تغییر خـواهد داد.

مصرف مایعات بیش‌ازحد
مصرف بیش‌ازحد مایعات به‌ویژه آب‌میوه‌های حاوی سوربیتول (شیرین‌کننده) کـه مقادیر زیادی فروکتوز دارند یا مصرف زیاد نـوشیـدنی‌های شیرین ممکن است باعث شل شدن مدفوع نـوزاد شـود. معمولا کاهش مقدار مصرف این مایعات، اسهال نـوزاد را در عرض یک یا دو هفته برطرف می‌کند. اگر برطرف نشد بایـد به پزشک مراجعه کنیـد.

توصیه می‌کنیم به کـودکان زیر یک سال اصلا آب‌میوه ندهیـد. یکی از دلایل دیگر اسهال در نـوزاد، احتمال دارد اضافه‌کردن آب زیاد به شیر خشک باشد. اگر به نـوزاد شیر خشک می‌دهیـد، مقدار آب موردنیاز برای مخلوط کردن آن را مطابق دستورالعمل روی قوطی تنظیم کنیـد.

آلرژی غذایی

اگر نـوزاد یا کـودک‌تان به‌سختی نفس می‌کشد یا صورت یا لب‌هایش متورم شده‌اند فورا با اورژانس تماس بگیریـد. آلرژی غذایی، حالتی است کـه در آن سیستم ایمنی بدن نـوزاد به پروتئین‌های بی‌ضرر غذا واکنش نشان می‌دهد. آلرژی نسبت به غذا فورا یا در عرض چند ساعت، واکنش خفیف یا شدیـد ایجاد می‌کند. اسهال، گاز معده، درد شکم و خـون در مدفوع از علائم آلرژی غذایی هستند. اگر آلرژی شدیـد باشد با کـهیر، جوش و تورم همراه است و نـوزاد به‌ سختی نفس می‌کشد.

پروتئین شیر یکی از معروف‌ترین آلرژن‌هاست. به کـودک‌تان تا قبل از یک سالگی شیر گاو ندهیـد. بااین‌حال مصرف شیرخشک تهیه‌شده از شیر گاو یا محصولات لبنی ممکن است در کـودک آلرژی ایجاد کنند. در برخی موارد، حتی مادری کـه از محصولات لبنی تغذیه کرده است ممکن است با خـوراندن شیر خـودش به نـوزاد در او آلرژی ایجاد کند. سایر آلرژن‌ها در غذاهای جامد مانند تخم مرغ، بادام زمینی، سویا، گندم، بادام، و ماهی هستند کـه نـوزاد نبایـد آنها را مصرف کند. اما اگر کـودکی‌تان به‌تازگی خـوردن غذاهای جامد را شروع کرده است و نگران هستیـد به غذای خاصی آلرژی داشته باشد، با پزشک در این‌باره صحبت کنیـد.

حساسیت غذایی
حساسیت غذایی هم می‌گویند، با آلرژی غذایی تفاوت دارد. عدم تحمل غذایی یا حساسیت غذایی یک واکنش غیرعادی است کـه سیستم ایمنی بدن را درگیر نمی‌کند. عدم تحمل لاکتوز، یکی از شایع‌ترین و مهم‌ترین حساسیت‌های غذایی است. معمولا عدم تحمل لاکتوز در نـوزادان غیرمعمول است، اما اگر کـودک‌تان این مشکل را دارد نشان‌دهنده‌ی این است کـه بدنش به‌اندازه‌ی کافی آنزیم لاکتاز را کـه برای هضم لاکتوز ضروری است تولیـد نمی‌کند.

لاکتوز، قند موجود در شیر گاو و سایر محصولات لبنی است. وقتی‌کـه لاکتوز هضم‌ نشده، وارد روده می‌شـود، نـوزاد به اسهال، گرفتگی عضلات شکم، گاز معده و نفخ مبتلا می‌شـود. این نشانه‌ها معمولا ۳۰ دقیقه تا دو ساعت پس از مصرف محصولات لبنی و شیر آغاز می‌شـوند. البته اگر نـوزادتان نشانه‌های اسهال شدیـد دارد، ممکن است به‌طور موقت با تولیـد آنزیم لاکتاز مشکل پیـدا کرده باشد. در این‌صورت، پس از یکی دو هفته بهتر خـواهد شد.

مسمومیت
اگر کـودک‌تان، اسهال و استفراغ دارد و شما احتمال می‌دهیـد به‌ دلیل خـوردن برخی از مواد غیر غذایی مانند داروها، مواد شیمیایی یا گیاهان سمی باشد، با مرکز اورژانس مسمومیت‌ غذایی تماس بگیریـد. اما اگر بیهوش است و به‌ سختی نفس می‌کشد با اورژانس تماس بگیریـد. ممکن است علائم دیگری مثل خستگی و تشنج نیز در کـودک دیـده شـود.

تشخیص اسهال در نـوزادان

اگر نـوزاد شما از شیر مادر تغذیه می‌کند، امکان دارد مدفوع کـودک، با هر چیزی کـه مادر کـودک می‌خـورد، تغییر کند. ولی هنگامی کـه کـودک شروع به خـوردن غذا‌های جامد کند، مدفوع او نیز تغییر کرده و همچنین با تغییر رژیم غذایی کـودک، شکل مدفوع متفاوت می‌شـود.

در نهایت توصیف این کـه کـودک شما چه زمانی دچار اسهال شده است، دشـوار است. اما گاهی می‌بینیـد کـه رنگ مدفوع نـوزاد با همیشه متفاوت و کمی آبدارتر است و راحت تر از همیشه دفع می‌شـود. این به احتمال زیاد می‌تواند اسهال باشد.

روش های درمان اسهال نـوزادان

معمولاً نشانه های اسهال در نـوزادان بعد از گذشت ۳ تا ۵ روز برطرف می‌شـود و این بیماری به ندرت بیشتر از دو هفته طول می‌کشد. در هر صورت، برای درمان این بیماری برخی اقدامات مراقبتی کـه در زیر به آنها اشاره شده می‌تواند کارساز باشد:

مصرف مایعات
قبل از هر کاری مراقب باشیـد کـه کـودک به‌ اندازه‌ی کافی مایعات مصرف کند. کاهش بیش‌ از حد آب بدن کـودک برایش خطرناک خـواهد بود. اگر کـودک استفراغ نمی‌کند، می‌توانیـد شیر یا شیر خشک به او بدهیـد. اما اگر کـودک نمی‌تواند شیر بخـورد، به پزشک مراجعه کنیـد. احتمالا به شما محلول الکترولیتی مخصوص کـودکان تجویز می کند. این محلول‌ در طعم‌های مختلف تولیـد می‌شـوند و بنابراین کـودک را ترغیب می‌کند تا آنرا بخـورد.

زمانیکـه کـودک اسهال است به او خـوراکی شیرین مانند آب قند، نـوشابه، آب‌میوه‌های غلیظ شیرین و ژله ندهیـد. این خـوراکی‌ها قند دارند و باعث جذب آب از روده می شـوند، بنابراین باعث بدتر شدن اسهال می‌شـوند.

مصرف غذاهای متعادل‌کننده

درمان اسهال کـودکان بزرگ‌تر کـه غذای جامد هم می‌خـورند کمی ساده‌تر است. پزشکان توصیه می‌کنند در این موارد بهترین درمان کاهش وعده‌ی شیر و افزایش وعده‌ی غذای جامد و خشک است. موز، برنج، پوره‌ی سیب و نان تُست و نیز کربوهیـدرات هایی شامل نان، غلات و گوشت بدون چربی، ماست، میوه‌ها و سبزیجات در درمان اسهال بسیار مؤثرند. این غذاها مواد مغذی ضروری برای مبارزه با عفونت را برای کـودک تأمین می‌کنند.

مصرف ماست
یکی از بهترین خـوراکی‌ها برای درمان اسهال ماست است. مطالعات نشان می دهند باکتری‌های‌ فعال موجود در ماست باعث کاهش شدت اسهال و درمان سریع‌تر آن می شـوند. اگر کـودک شما در سنی است کـه می‌تواند غذاهای جامد بخـورد، ماست ساده‌ی بدون قند و تهیه‌ شده از شیر کامل برای درمان اسهال او بهترین گزینه است. فراموش نکنیـد ماستی کـه می‌خریـد، حتما بایـد حاوی لاکتوباسیلوس یا باکتری‌های فعال باشد.

تعویض پوشک نوزاد به‌طور مرتب
کـودک را خشک نگه‌ داریـد. بطور مرتب پوشک او را عوض کنیـد. احتمال دارد به علت شل بودن مدفوع، پوستش قرمز و تحریک شـود. برای برطرف کردن این مشکل می توانیـد از کرم و لوسیون مخصوص کـودک استفاده کنیـد.

پیشگیری

رعایت بهداشت می‌تواند احتمال ابتلا به اسهال را در کـودکان و نـوزادان کاهش دهد، زیرا موادی کـه باعث ایجاد اسهال می‌شـوند به آسانی از طریق دست و دهان منتقل می‌شـوند؛ بنابراین دست‌های خـود را قبل از عوض کردن پوشک نـوزاد خـوب بشـوییـد. نـوزاد ممکن است در اثر ابتلا به اسهال در ناحیه پوشک دچار التهاب شـود. برای پیشگیری از التهاب نـوزاد می‌توانیـد اقدامات زیر را انجام دهیـد:

– پشت کـودک را با آب تمیز کنیـد. زمانی کـه کـودک دچار اسهال می‌شـود از دستمال مرطوب استفاده نکنیـد.

– پوشک نـوزاد را در فواصل زمانی کـوتاه عوض کنیـد.
– اجازه دهیـد پشت کـودک با جریان هوا خشک شـود.
– از کرم و لوسیون مخصوص کـودک استفاده کنیـد.