حواس پرتی|علل و درمان

حــواس پرتی،علل و درمان

حواس پرتی موضوعى است که بسیارى از کودکان و جوانان، به دلایل مختلفى، از آن رنج مى ‏برند.تمرکز حواس، حالتى ذهنى و روانى است که در آن تمام قواى حسى، روانى و فکرى انسان، روى موضوع خاصى متمرکز مى‏شود و تضمین کننده امر یادگیرى و انجام دادن صحیح کارها و رهایى از خطرات احتمالى است.

راه‌های درمان حــواس پرتی

تمـرکز در لغت یعنی تراکم ، فشردگی مجموعه، چکیده، تمـرکز در اصطلاح یعنی حفظ و نگهداری توجه و تمـرکز حواس، روی موضوعی معین، بدون تمـرکز حواس، یادگیری مثمر ثمر نخواهد بود. بنابر این همه افراد توانایی تمـرکز دارند و تمـرکز نسبی است یعنی کسی نمی تواند ادعا کند کاملا حواس پرت است ویا همیشه تمـرکز حواس دارد..

تمـرکز حواس:

یعنی عوامل حــواس پرتی را به حداقل رساندن… تمـرکز هر شخص به نسبت کاهش عوامل حــواس پرتی او افزایش می یابد و بنا به تغییرات موقعیت ذهنی و محیطی او تغییر می کند. بیشتر افراد گمان می کنند که تمـرکز یک امر ذاتی و تغییر آن ناممکن است، در حالی که تمـرکز یک امر اکتسابی است و باید هر روز پرورش و جهت داده شود و هر کس با هوش عادی خود می تواند به آن دست یابد. پس برقراری تمـرکز حواس به میزان کاهش عوامل حــواس پرتی بستگی دارد. یعنی هر چه عوامل مزاحم و مخل تمـرکز بیشتر باشند توانایی حفظ تمـرکز حواس کمتر است و بر عکس. لذا حــواس پرتی؛ یعنی خارج شدن از روند مطالعه یا جریان کاری و فرو رفتن در افکار و تخیلات و یا انجام کار دیگر.

منشاء حواس پراگندگی:

حــواس پرتی درونی و ذهنی: عبارت است از اشکالات فـکری انسان و اندیشه هایی که موانعی بر سر راه توجه دقیق به مطالعه و تمـرکز حواس ایجاد می کنند. این موقع شامل مواردی از قبیل: درد، رنج، غم وغصه ، نگرانی، گرسنگی و تشنگی ، سردی و گرمی ، ترس و خشم و شادی ، سردرد و … می باشد.

حــواس پرتی بیرونی و محیطی: آنچه که به محیط پیرامون فرد ارتباط پیدا می کند و یا تحریکات غیر عادی که توسط حواس مختلف انسان ایجاد می شوند مانند نور شدید و نور ضعیف، صداهای ناهنجار، روشن بودن رسانه ای صوتی و تصویری و نظایر این ها ممکن است فرایند تمـرکز حواس را با اشکال مواجه کنند.

رهایی از حــواس پرتی و ایجاد تمـرکز حواس در افراد مختلف، متفاوت است و به حالت درونی، تجربه ها مکان و موقعیت آن ها بستگی دارد. برخی از افراد اظهار می دارند که من آدم کاملا حــواس پرتی هستم و برخی دیگر می گویند نمی توانم تمـرکز حواسم را به روی کاری حفظ کنم. در حالی که این تفکر غلط است و هیچ کس نباید خود را فردی کاملا حواس پرت یا فاقد تمـرکز حواس بداند بلکه بهتر است وقتی که تمـرکز حواس فردی دچار اختلال شد، بگوید در این لحظه و در محیط فعلی حــواس پرتی من بیشتر و میزان تمـرکزمن کمتر است. لذا حــواس پرتی بیشتر علل درونی دارد و به طبیعت خود فرد، ویژگی ها، حالات روحی و روانی، و عادات فردی بستگی دارد.

بی شک حــواس پرتی بیرونی آسانتر از عوامل حــواس پرتی درونی بر طرف می شود . پس می توان بدون توجه به عوامل محیطی مانند: سرو صدای زیاد، شلوغ بودن محیط و حتا داخل مترو، سرویس و هنگام مسافرت تمـرکز حواس خود را حفظ کرد. اما نمی توان در حال گرسنگی و یا تشنگی شدید، نگرانی و ناراحتی و دگرگونی فکر و اندیشه با تمـرکز مطالعه کرد و یا کار دیگری را با تمـرکز انجام داد و مطالعات و یا تجربیات زیادی این موضوع را تائید کرده است که یک انسان می تواند در محل پر سرو صدا و نا آرامی با تمـرکز و توجه کافی مطالعه کند.حواس در هر کاری از جمله مطالعه و درس خواندن – از ضروریات قطعی است. تمـرکز حواس، حالتی ذهنی و روانی است که در آن حالت، تمام قوای حسی، روانی و فـکری انسان روی موضوع خاصی متمـرکز می شود و تضمین کننده امر یادگیری و انجام صحیح کارها و رهایی از خطرات احتمالی است.

بیشتر افراد به دلایل عمده زیر، با عدم تمـرکز فکر و حواس مواجه می شوند:

۱- رسانه های اجتماعی

در ابتدا به رسانه های ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی را برسی می کنیم. در این ارتباطات ممکن است شما در یک روز بطور مثال کار خود را چندین بار قطع کنید و بسادگی با دوستانتان از طریق این رسانه ها ارتباط بر قرار کنید و زمانی که بر سر کار خود باز می گردید مجبور باشید کمی از عقب تر ادامه دهید تا ذهنتان بتواند دوباره بر روی آن کار متمـرکز شود

راه حــل :اجتناب از ورود به سایت ها رسانه های اجتماعی در حالی که مشغول به کار هستید ا گر احساس می کنید باید به بررسی این شبکه ها بپردازید این کار را در زمان استراحت خود انجام دهید تا مجبور نباشید تمـرکز ذهنی خود را بر هم زنید .اگر شما نمی توانید در برابر چک کردن آن ها مقاومت کنید، لپ تاپ یا گوشی خود را از دسترسی به اینترنت برای چند ساعت خارج کنید.

2- تلفن همراه شما

شاید حتی مخرب تر از ایمیل، زنگ تلفن همراه شما باشد! گاه ایمیل را می توان نادیده گرفت اما معمولا صدای زنگ موبایل را خیر. شما با شنیدن صدای موبایل تان کار خود را قطع می کنید و زمانی را به صحبت کردن صرف می کنید و دوباره بر سر کار خود باز میگردید که این خود سبب بر هم خوردن تمـرکز است.

راه حــل: شماره تماس گیرنده را ببینید و اگر تماس فوری نیست، اجازه دهید آن به پست صوتی شما منتقل شود ا گرشما در حال کار بر روی یک پروژه ویژه اید، باخاموش کردن گوشی خود به طوری کلی از وسوسه جواب دادن در امان بمانید. در زمان هایی که به این کار اختصاص می دهید پیام های صوتی تان را گوش کنید و به آن پاسخ دهید.

۳- ایمیل های بیش از حد

چیزی که در مورد ایمیل وجود دارد وسوسه ی این است که در صورت دریافت به سرعت و دقت  به بررسی آن بپردازید و به آن پاسخ دهیم ا گر چه بسیاری از ایمیل ها مربوط به کارند، آنها هنوز هم به عنوان یک عامل ممکن است حواس شما را از کار فعلی تان پرت کنند و اگر قرار باشد شما به طور مداوم کار خود را متوقف کرده و به ایمیل ها جواب  دهید پیشرفت زیادی در انجام کارهایتان نخواهید داشت.

راه حــل : به جای چک کردن ایمیل به طور مداوم، زمان های خاصی را برای این منظوراختصاص دهید. در طول بقیه روز شما می توانید برنامه چک کردن ایمیل خود را تعطیل کنید این کار به شما اجازه می دهد تا بدون قطع کردن دائم کارتان و برهم خوردن تمـرکز بدون وقفه به انجام آن بپردازید.

4- افکار منفی(وسواسی)

اگر شما در مورد کارهای خود مدام نگرانی داشته باشید تمـرکز داشتن برای شما سخت می شود. این که شما مدام در مورد کارهایی که انجام داده اید یا می خواهید انجام دهید یا مثلا در مورد مکالمه دیروز خود با دوستتان و…افکاری در سر داشته باشید باعث تحلیل ذهنی و عدم تمـرکز شما می شود، افکار آزار دهنده از هر نوع می تواند در حــواس پرتی شما نیروی قدرتمندی باشد.

راه حــل : یکی از راه های محافظت از افکار آزار دهنده که مدام در ذهن مرور می شوند این است که آنها را بر روی کاغذ بنویسید. یک لیست از کارهای خانه، و یا کارهای دیگری که در برنامه دارید تهیه کنید. حتی کار هایی که می خواستید انجام دهید و نداده اید یا علل نا امیدی های خود و اتفاقات ناخوشایند را در یک دفترچه بنویسید. هنگامی که این افکار بر روی کاغذ می آیند، شما ممکن است بتوانید آنها را از ذهن خود خارج کنید.

۵- انجام چندین کار مختلف با هم و دریک زمان:

اگر شما فکر می کنید با انجام چندین کار با هم ودر یک زمان بهتر به تمام وظایف خود می رسید کمی بیشتر فکر کنید! تحقیقات نشان می دهدکه شما پس از هر تغییر کار تمـرکز خود را بر کار از دست می دهید و زمان بیشتری برای انجام آن باید اختصاص دهید نتیجه نهایی این است که انجام سه پروژه به طور همزمان معمولا بیشتر از به تنهایی انجام دادنشان طول می کشد.

راه حــل: تا جایی که امکان دارد در صورتی که در حال انجام یک کار هستید به کار دیگری نپردازید، توجه خود را به یک کارمعطوف کنید. اما می توان در کارهایی که چندان نیاز به تمـرکز بالا یی ندارند به انجام دو کار به طور همزمان پرداخت مثل مرتب کردن میز کار خود در حالی که با تلفن در حال صحبت هستید.

6- کسالت

بعضی از کارها در طول روز وجود دارد که انجام آن همیشه برای شما جالب تر از مابقی هستند. انجام آن کارهایی که زیاد مورد علاقه تان نیست گاه می توانند سبب تحلیل انرژی و حــواس پرتی شوند. پاسخ به تلفن و اینترعت و یا حتی گردگیری میز کار در این مواقع می تواند شمار را از کسالت و گیجی در بیاورد.

راه حــل : با خودتان قرار بگزارید که مثلا اگر در بک زمان معین بتوانید کارتان را انجا م دهید می توانید ۱۰ دقیقه استراحت کنید این استراحت می تواند شامل نوشیدن یک فنجان قهوه و یا قدم زنی کوتاه باشد.

7- استرس:

وقتی شما احساس می کنید در سرتان افکار زیادی دارید دچار نگرانی می شوید و نمی توانید به خوبی بر وظایف فردی تان تمـرکز کنید و اگر این استرس طول بکشد آسیب های بدی به بدن وارد می شود مثل شانه درد ، تپش قلب، سردرد که همه اینها بر عدم تمـرکز شما اثر می گذارد .

راه حــل : یادگیری تکنیک های کاهش استرس مانند مدیتیشن می تواند به شما در تسلط بر افکار استرس زا کمک کند، تسلط بر آن ها باعث می شود دیگر توجه شما را به خود جلب نکنند. در یک مطالعه، محققان دریافتند که افرادی که یک دوره هشت هفته ای مراقبه انجام داده اند در آن زمان توانایی آنان برای تمـرکز بر افکار شان بهبود یافته است. اگر شما می توانید یک کلاس مدیتیشن را پیدا کنید و یا به صورت آنلاین مطالعه کنید.

8- افسردگی

اکثر مردم داشتن غم و اندوه را به عنوان مشخصه ای از بروز افسردگی می دانند. اما موسسه ملی بهداشت روان می گوید مشکل در داشتن تمـرکز یکی ازعلائم شایع افسردگی است. اگر شما در داشتن تمـرکزمشکل دارید، و نیز احساس پوچی، ناامیدی، یا بی تفاوتی می کنید شما ممکن است دچار افسردگی شده باشید.

راه حــل:اگر شما فکر می کنید که ممکن است افسرده شده باشید اولین قدم این است که با یک دکتر یا مشاور صحبت کنید. افسردگی قابل درمان است. بسیاری از مطالعات داروهای ضد افسردگی و انواع خاصی از صحبت درمانی را اثر بخش نشان داده اند.

۹- خستگی

خستگی و کم خوابی می تواند بر تمـرکز شما موثر باشد. مطالعات نشان می دهد خواب بیش از حد یا کم تر می تواند تمـرکز و حافظه کوتاه مدت شما را تحت تاثیر قرار دهد

راه حــل:اغلب بزرگسالان نیاز به ۷تا۹ ساعت خواب در هر شب دارند. به جای سوزاندن انرژی در شب، خواب یک اولویت است. خوابیدن به اندازه و به موقع کمک خواهد کرد شما در ساعات بیداری خود تمـرکز بیشتری داشته و کار بیشتری انجام دهید. همچنین، توجه داشته باشید که در روز شما احساس هوشیاری بیشتری می کنید.

10- گرسنگی

مغز نمی تواند بدون سوخت تمـرکز کند، بنابراین حذف وعده های غذایی به خصوص صبحانه یک عامل نداشتن تمـرکز است. تحقیقات نشان می دهد حافظه کوتاه مدت و تمـرکز در زمانی که شما تغذیه ندارید کمتر است.

راه حــل:گرسنگی را با رساندن غذاها به مغز و داشتن یک منبع سوخت ثابت از بین ببرید.همیشه صبحانه بخورید، خوردن منابعی با پروتئین بالا مثل پنیر وآجیل، کاهش در مصرف کربوهیدراتهای ساده (شیرینی، ماکارونی)، انتخاب کربوهیدرات های پیچیده (غلات سبوس دار)

11- ADHD (سندروم بیش فعالی)

اختلال بیش فعالی با عدم توجه (ADHD) تنها یک مشکل برای کودکان نیست. بیش از نیمی از بچه ها یی که با ADHD رشد می کنند و با همین علایم بزرگ می شوند. علائم معروف این بیماری شامل توجه کم و کوتاه و مشکل عدم تمـرکز بر وظایف است.

راه حــل:گر شما مشکل عدم تمـرکز، و یا کمبود توجه دارید از یک پزشک یا مشاور در موردADHD بپرسید. راه هایی برای مدیریت شرایط، از جمله رفتار درمانی و داروهای خاص برای درمان وجود دارد.همانگونه که می بینید سندروم بیش فعالی فقط یکی از دلایل اختلال تمـرکز است ، بنابراین سریع به خودتان برچسب نزنید و عوامل دیگر را به خوبی بررسی نمایید.

12- دارو ها

متاسفانه، برخی از داروهای مورد استفاده برای درمان افسردگی می تواند در داشتن تمـرکز مداخله کند و این موضوع ممکن است در مورد سایر دارو ها هم صدق کند.

راه حــل: گفتگو با دکتر یا داروساز خود در مورد اینکه دارو و یا مکملی که مصرف می کنید ممکن است بر تمـرکز شما موثر باشد بهترین راه حــل می باشد. اگر به این نتیجه رسیدید که دارو بر تمـرکز شما اثر دارد فکر نکنید چاره ای ندارید شما می توانید از پزشک خود در مورد عوض کردن نوع دارو یا مقدار مصرف آن سوال کنید. خیلی از عوارض داروها با جایگزین شدن داروی دیگر از بین می روند