آناتومی شانه و عملکرد عضلات آن

به طور کلی شانه یکی از پیچیده ترین مفاصل بدن و یک شاهکار مهندسی محسوب می شود که بر اساس آناتومی شانه اندام فوقانی را به تنه اتصال می دهد و خود نیز از چندین مفصل دیگر تشکیل شده است.

آشنایی با آناتومی شانه

همانطور که می دانید شانه انسان متحرک ترین مفصل بدن محسوب می شود که دامنه حرکتی فوق العاده ای مانند ابداکشن، خم شدن، اکستنشن، چرخش داخلی، چرخش خارجی و دور ۳۶۰ درجه در صفحه ساژیتال را برای اندام فوقانی فراهم می کند. علاوه بر این شانه امکان انقباض کتف، عقب نشینی، بالا بردن و فرورفتگی را نیز ایجاد خواهد کرد.

این دامنه حرکتی وسیع موجب ناپایداری مفصل شانه نیز می شود. این بی ثباتی در آناتومی شانه توسط عضلات روتاتور کاف، تاندون ها، رباط ها و لابروم گلنوئید جبران می شود. شایع ترین آسیب های شانه شامل عضلات، رباط ها، غضروف ها و تاندون ها تا استخوان ها خواهند بود و همچنین سایر آسیب ها نیز شامل پارگی روتاتور کاف، برخورد شانه و دررفتگی است.

توجه داشته باشید که اناتومی شانه بسیار متحرک بوده و از چندین مفصل تشکیل شده که با یکدیگر کار می کنند. در واقع استخوان کتف، ترقوه و بازو استخوان های شانه محسوب می شوند. همچنین مفصل گلنوهومرال مفصل اصلی بوده و بیشتر مشابه یک توپ گلف است که روی سه راهی نشسته است.

این مفصل به گونه ای عمل می کند که دامنه حرکت زیادی را در خم شدن به جلو، ابداکشن، اداکشن و اکستنشن اجازه می دهد. همچنین جالب است بدانید که مفصل آکرومیوکلاویکولار نیز ترقوه را به آکرومیون که بخشی از تیغه شانه یا کتف است متصل می کند.

در ادامه سعی کرده ایم تا آناتومی و اجزای مختلف شانه را به صورت کامل شرح دهیم:

رباط ها:

رباط های در واقع بافت هم بند و متراکمی هستند که استخوان را به استخوان متصل می کنند. آن ها در مقایسه با تاندون ها نسبتا کوتاه و ساختار مشابهی دارند. رباط ها در واقع یک نوار سفید یا ساختار کابل مانند سخت و منعطف می باشد که برای مقاومت در برابر نیروهایی که از جهات مختلف می آیند یک رباط از یک ماترویس بافی از الیاف ساخته می شود. معمولا رباط های شانه همه از روی استخوان هایی که به یکدیگر متصل می شوند نام گذاری شده اند.

ماهیچه ها و تاندون ها:

بهتر است بدانید که تاندون ها در واقع نوار های ضخیمی از بافت هم بند هستند که ماهیچه را به استخوان متصل می کنند. این عضو شانه عملکردی مشابه رباط ها داشته و از کلاژن ساخته است. در واقع تاندون ها موجب می شوند تا ماهیچه بتواند استخوان های بدن را در هنگام انقباض عضلات به راحتی حرکت دهد.

معمولا تاندون ها درگیر در شانه شامل سر بلند تاندون دو سر بازو و تاندون های روتاتور کاف خواهند بود و در مقابل سوپرااسپیناتوس، اینفرا اسپیناتوس، ترس مینور و زیر کتفی، سایر تاندون ها حمایت کننده شامل سینه مینور، کوراکوبراکیالیس و سر کوتاه عضله دوسر هستند. این تاندون ها و ماهیچه های شانه ثبات مفصل شانه را در دامنه های مختلف حرکتی تضمین می کنند.

غضروف و لابروم ها:

همانطور که می دانید در انتهای تمام استخوان های بدن غضروف وجود دارد و برای زمانی که مفصل اناتومی شانه به موقعیت های مختلف حرکت می کند به عنوان یک سطح سر خوردن عمل خواهد کرد. غضروف ها اغلب از یک بافت ضخیم و صاف ساخته شده اند که به عنوان یک پوشش محافظ بر روی انتهای استخوان های بلند در فضای مفصل عمل می کند.

صدمات غضروفی یا با ضربه یا در طی دوره های زمانی طولانی اتفاق می افتد که این سطوح به آرامی به دلیل ساییدگی و پارگی یا فرآیند بیماری خراب می شوند. زمانی که روند آهسته و تدریجی است آسیب ناشی از آن نیز بدتر خواهد بود.

با این روند در نهایت غضروف ها فرسوده می شوند و سطح دو سر استخوان دیگر با حرکت بر روی یک سطح صاف نمی لغزد بلکه در عوض با یکدیگر ساییده می شوند. لابروم شانه در لبه گلنوئید مانند منیسک زانو یافت خواهد شد. لابروم شانه به عمق بخشیدن به کانتور گلنوئید کمک می کند تا سر استخوان بازو بهتر در مصفل قرار گیرد. همچنین آسیب به لابروم ها با دررفتگی شانه و سابلوکساسیون های دامیی مکرر رخ خواهد داد.

رگ های شانه:

در واقع در آناتومی شانه ۴ شریان اصلی وجود دارند که خون را به شانه می رسانند. همچنین رگ های شانه شامل شریان های ساب ترقوه، زیر بغل، توراکوآکرومیال و براکیال، شریان ساب کلاوین از قفسه سینه فوقانی خارج شده و با عبور از زیر دنده اول تبدیل به شریان زیر بغل می شود.

ضربان توراکواکرومیال از شریان زیر بغل منشعب و هنگامی که شریان زیر بغل به پایین عضله تر از ماژور رسید به شریان بازویی تبدیل می شود.

شریان ساب ترقوه در زیر استخوان ترقوه واقع شده و این جایی است که خون وارد ناحیه شانه می شود. شریان زیر بغل در ناحیه زیر بغل واقع شده  و خون بازو را تامین می کند.

ضربان توراکوآکرومیال نیز شاخه ای از شریان زیر بغل می باشد که در بالای شانه قرار گرفته که به ۴ شاخه تقسیم شده و در خدمت شانه و بالای سینه می باشد.

شریان بازویی نیز اغلب به سمت پایین بازو حرکت می کند و شاخه های شریان بازویی فرآیند خون رسانی به عضلات و استخوان های شانه را تامین می کنند.

عضلات شانه:

توجه داشته باشید که معمولا عضلات شانه به دو دسته خلفی و قدامی تقسیم می شوند که در ادامه سعی داریم به بیان آن ها بپردازیم:

• عضلات ناحیه خلفی:

عضلات ناحیه خلفی شانه شامل موارد فوق می باشند:

عضله دلتوئید: این عضله بر روی مفصل به گونه ای قرار گرفته که قسمت فوقانی استخوان بازو به وسیله آن پوشیده می شود. دلتوئید عضله ای پهن و مثلثی می باشد که از سطح ۱.۲ خارجی استخوان ترقوه و لبه خارجی و سطح فوقانی زائده اخرمی و لبه تحتانی خار استخوان کتف شروع شده و کلیه تارها به سطح خارجی تنها استخوان بازو در بخش میانی متصل خواهند شد.

با توجه به وسعت محل چسبندگی عضله دلتوئید در انتهای فوقانی این عضله در خیلی از اعمال مختلف استخوان بازو شرکت می کند. تارهایی که از روی استخوان ترقوه شروع می شوند بخش قدامی عضله را به وجود خواهند آورد. تار های شروع شده از رویی زائده اخرمی، بخش میانی عضله را می سازند و تار های شروع شده از روی خار استخوان کتف بخش خلفی عضله را به وجود خواهند آورد.

عضله فوق خاری: این عضله از ۲.۳ میانی حفره فوق خاری استخوان کتف آغاز شده و پس از گذشتن از زیر زائده اخرمی به بالاترین بخش برجستگی بزرگ بازو متصل می گردد. تاندون این عضله ضمن گذشتن از بالای مفصل شانه به کپسول مفصلی نیز چسبندگی پیدا می کند.

عضله تحت خاری: عضله ای مثلثی شکل می باشد که از حفره تحت خاری استخوان کتف شروع می شود. حدود ۲.۳ بخش میانی حفره تحت خاری محل چسبندگی این عضله روی کتف است. تارهای معمولا به سمت خارج کشیده شده و پس از گذشتن از سطح خالفی مفصل شانه به قسمت خلفی فوقانی برجستگی استخوان بازو متصل می شوند.

عضله گرد کوچک: عضله ای باریک می باشد که از لبه خارجی استخوان کتف شروع شده و به طرف خارج و بالا سیر می کند و در نهایت پس از گذشتن از سطح خلفی تحتانی کپسول مفصلی شانه روی سطح خلفی برجستگی بزرگ استخوان بازو، زیر محل چسبندگی عضله تحت خاری به این استخوان متصل می شود.

عضله گرد بزرگ: در آناتومی شانه، عضله گرد بزرگ را می توان عضله پهن و ضخیم دانست که از زاویه تحتانی استخوان کتف در سطح خلفی شروع می شود و پس از سیر به سمت خارج و بالا به وسیله که تاندون پهن به طول ۵ سانتی متر به بخش قدامی استخوان بازو زیر برجستگی کوچک موازی با تاندون عضله پشتی بزرگ متصل می گردد.

• عضلات ناحیه قدامی:

عضلات ناحیه قدامی در آناتومی شانه شامل موارد فوق می باشند:

عضله تحت کتفی: عضله ای بزرگ و مثلثی شکل می باشد که از سطح وسیعی از حفره تحت کتفی شروع می شود. در این عضله تارها جمع می شوند و تشکیل یک تاندون را می دهند. تاندون عضله به سمت خارج کشیده می شود و پس از گذشتن از سطح قدامی مفصل شانه روی برجستگی کوچک استخوان بازو متصل می گردد. تاندون عضله تحت کتفی بسیار پهن خواهد بود.

عضله غرابی بازوئی: این عضله از روی دنده غرابی استخوان کتف شروع شده و به موازات سرکوتاه عضله دو سر بازو پایین آمده و روی سطح داخلی استخوان بازو در میانه آن چسبندگی پیدا می کند.

همچنین پیشنهاد می کنیم که در ادامه با مطالب آناتومی کتف و آناتومی گردن نیز آشنا شوید.

منبع : آرگا

برچسب :