دانستنی ها دانستنی های علمی دسته‌بندی نشده

آناتومی طحال و عملکرد و وظایف طحال در بدن

3 هفته پیش

0 127 زمان تقریبی مطالعه 6 دقیقه

[ad_1]

بر اساس آناتومی طحال، طحال یکی از اندام های بدن است که معمولا با کبد اشتباه گرفته می شود. در حالی که این دو با یکدیگر متفاوت هستند. وظیفه این عضو، تصفیه خون است. برخی اتفاقات در بدن مانند عفونت، سنگ کلیه و ضربه می توانند منجر به بروز درد در طحال شوند. این دردها اغلب به صورت ناگهانی، تیز، مداوم و مزمن هستند. علاوه بر این، بیماری هایی مانند کولیت التهابی، زخم معده و عفونت کلیه نیز می توانند سبب بروز درد در این ناحیه شوند. در ادامه مطلب قصد داریم به آناتومی طحال، عملکرد، بیماری های طحال و روش های درمان آن بپردازیم.

طحال چیست؟

طحال یکی از اجزای سیستم لنفاوی بدن محسوب می شود. عملکرد سیستم لنفاوی، حفظ تعادل مایعات بدن، تولید گلبول های سفید سیستم ایمنی برای مبارزه با بسیاری از عوامل بیماری زا و حذف مواد زائد خون است. درست است که طحال به اندازه سایر اندام ها شناخته نشده است، اما چند عملکرد مهم را می تواند دقیق انجام دهد. این ارگان در ایجاد سلول های خونی شرکت می کند و علاوه بر این به تصفیه خون و از بین بردن سلول های قدیمی خون کمک کرده و با عفونت مبارزه می کند. اگرچه طحال به حفظ سلامتی کمک زیادی می کند، اما یک ارگان اساسی محسوب نمی شود. زیرا می تواند صدمه ببیند و حتی احتمال برداشتن طحال از طریق عمل جراحی وجود خواهد داشت.

شناخت آناتومی طحال

طحال در کدام قسمت بدن قرار می گیرد؟

از نظر آناتومی طحال می توان گفت طحال در بخش بالایی و بخش چپ شکم، پشت دنده های ۹، ۱۰، ۱۱ و زیر دیافراگم قرار گرفته است. طحال، یالاتر از معده و دقیقا پشت آن قرار می گیرد.

آناتومی طحال

طحال به یک مچ گره خورده و کشیده، شباهت دارد و رنگ آن متمایل به بنفش است. در یک شخص سالم تقریبا ۱۷۰ گرم وزن و حدودا ۷ تا ۱۴ سانتی متر طول دارد. زمانی که فرد بیمار می شود یا آسیب می بیند، اندازه آن بیشتر می شود. زیرا بیمار درگیر تولید اجزای سیستم ایمنی و دفع سموم می شود. به طور کلی می توان گفت طحال از دو قسمت زیر تشکیل شده است:

پالپ سفید: شامل سلول های ایمنی یعنی گلبول های سفید نوع T و B است.
پالپ قرمز: دارای حفرات وریدی (سیاهرگی) یا سینوس ها هستند که با خون پر شده اند و بافت های همبند که با گلبول های قرمز و سفید پر شده است.

طحال در بدن چه وظایفی دارد؟

طحال عملکردهای گوناگونی دارد. برخی از این عملکردها عبارتند از:

تولید اوپسونین ها: این ترکیبات به عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک می کند و وظایف آن ها شامل تافسیدین و پورسیدین است.
تولید گلبول های قرمز در دوران جنینی: تا سن ۵ ماهگی جنین، گلبول های قرمز در طحال ساخته می شوند.
تولید گلبول های سفید: هنگامی که وجود باکتری، ویروس یا سایر ذرات خارجی در خون تشخیص داده شود، این اندام با تولید گلبول سفید به نام لنفوسیت با عفونت مبارزه می کند. تقریبا یک چهارم از تمام لنفوسیت های موجود در بدن، داخل این عضو ذخیره شده اند.
ذخیره سلول های خونی: گلبول های قرمز، سفید و پلاکت ها در این عضو نگهداری و ذخیره می شوند.
فیلتراسیون: یکی از وظایف طحال، فیلتراسیون خون از سموم، ذرات خارجی مثل ویروس ها و باکتری ها است. طحال، گلبول های سفید، گلبول های قرمز و پلاکت هایی آسیب دیده، قدیمی و غیر طبیعی را توسط ماکروفاژها از بین می برد و میزان آن ها را در خون تغییر می دهد.
بازگردانی آهن به مغز استخوان: بعد از فیلتراسیون، باقی مانده های حاصل از تخریب گلبول های قرمز مثل آهن ذخیره می شوند و برای ساخت گلبول های جدید به مغز استخوان باز می گردند.
ذخیره خون: در انسان همیشه تقریبا یک فنجان خون در طحال ذخیره شده است و زمان خونریزی در رگ ها آزاد می شود.

عملکرد طحال در بدن چیست؟

طبق آناتومی طحال، این عضو چند عملکرد مهم را برای بدن انجام می دهد که عبارتند از:

بازیافت اجزای مفید مانند آهن برای استفاده در گلبول های قرمز خون در آینده
تجزیه مواد اضافه سلول های مرده
ذخیره ذخایر اضطراری گلبول های سفید خون که برای مبارزه با عفونت و تسریع بهبودی آزاد می شوند.
ذخیره ذخایر اضطراری گلبول های قرمز خون که در صورت از دست دادن خون آزاد می شوند.
ساخت آنتی بادی

به سادگی می توان درک کرد که چگونه طحال به فرد کمک می کند تا از بیماری ها و جراحت ها جان سالم به در برد. علاوه بر این در بازیابی مواد مغذی نیز به ما کمک می کند. به طور معمول این اندام به دلیل آسیب دیدگی باید برداشته شود، مثل آسیب هایی که زمان تصادف با اتومبیل یا ورزش انجام می شود. طحال پاره شده یا آسیب دیده موجب از دست دادن خون زیادی می شود.

مطالعات نشان می دهد که طحال نقش ضعیفی در جلوگیری از بیماری های قلبی و عروقی دارد. زیرا مطالعات نشان می دهد کسانی که طحال آن ها برداشته شده از افرادی که طحال سالمی دارند بیشتر دچار بیماری های قلبی و عروقی می شوند.

آناتومی طحال در بدن

در اکثر افراد این اندام در زیر سمت چپ و کنار معده قرار گرفته است. معمولا این عضو قابل احساس و تشخیص نیست. زیرا فقط به اندازه یک مشت گره شده است و در پشت معده جمع می شود. محل قرار گرفتن این اندام به خوبی محافظت شده است، اما باز هم می تواند در اثر ضربات وارده به پهلو و قفسه سینه آسیب ببیند. مثل ضرباتی که گاهی اوقات در تصادفات رانندگی یا ورزش ایجاد می شود. پارگی این اندام می تواند برای سایر اعضای بدن نیز خطر ایجاد کند، به دلیل اینکه طحال خون فراوانی را پردازش می کند. لذا پارگی طحال ممکن است باعث از دست دادن خون زیادی شود. به همین خاطر گاهی اوقات که نگرانی از پارگی این اندام وجود داشته باشد، آن را جراحی کرده و از بدن جدا می کنند.

تشخیص بیماری های طحال از چه راه هایی امکان پذیر است؟

بسته به شرایط تحت بررسی، اختلالات این اندام را می توان با استفاده از چند آزمایش تشخیص داد، این آزمایشات عبارتند از:

آزمایش خون
معاینه جسمی
سونوگرافی
آزمایشات دیگر برای بررسی اختلالات اساسی
نمونه برداری از مغز استخوان
اسکن توموگرافی کامپیوتری

درمان بیماری های طحال

همیشه درمان طحال به نوع اختلال و دلایل آن وابسته است. به طور مثال اگر اختلالات این اندام در اثر سرطان های خاصی مانند لنفوم، سرطان خون و هوچکین ایجاد شود، در این صورت درمان بر حذف یا کنترل بیماری اولیه متمرکز می شود. هایپر اسپلنیسم در اثر سیروز کبدی ایجاد می شود و بیمار می تواند با داشتن تغییرات خاص رژیم غذایی و پرهیز از الکل روند درمانی خود را آغاز کند. معمولا طحال پاره شده با جراحی جدا می شود.

نشانه های بزرگ شدن طحال

بسیاری از بیماری ها و شرایط، عامل بزرگ شدن این ارگان هستند، به ویژه بیماری هایی که باعث تخریب سریع تعداد فراوانی گلبول قرمز می شود. موارد زیر از جمله نشانه های بزرگی طحال محسوب می شوند:

عفونت انگلی، ویروسی یا باکتریایی
- مالاریا: نوعی بیماری انگلی که به خاطر نیش یک پشه خاص می تواند منتقل شود.
- مونونوکلئوزیس: نوعی بیماری عفونی که دستگاه لنفاوی، دستگاه تنفسی و کبد به وسیله آن منتقل خواهد شد.
- اندوکاردیت: عفونت درون ماهیچه ها یا دیواره های قلب است.
- سل کخ: ناشی از باکتری مایکوباکتریوم توبرکلوزیس
- سیفلیس: نوعی بیماری مقاربتی که مولد آن نوعی باکتری است.
سرطان خون
- لوسمی: یک نوع سرطان خون که از مغز استخوان شروع می شود.
- لنفوم: سرطان مربوط به سیستم لنفاوی
اختلالات متابولیک مانند بیماری گوچر و بیماری نیمن-پیک
اختلالات کبدی مثل سیروز کبدی
تشکیل لخته خون در سیاهرگ‌ طحالی یا کبدی

عوارض بزرگ شدن طحال

بزرگی طحال احتمال دارد در ابتدا نشانه خاصی نداشته باشد، اما در پایان درد زیادی برای فرد ایجاد می کند. معمولا بزرگ شدن آن در مراحل پیشرفته موجب پارگی شده و پس از آن عوارض زیر را به دنبال خواهد داشت:

خونریزی
عفونت
آنمی یا کم خونی

سلامتی و درمان طحال

سالم نگه داشتن طحال کار آسانی نیست. باید برای حفظ سلامت طحال به موارد زیر توجه داشته باشید:

از مصرف دخانیات و نوشیدن الکل پرهیز کنید. برای اینکه طحال سالم بماند، باید برای برداشت و تخلیه سموم میزان فعالیت خود را افزیش دهد.
به هیچ عنوان از لیوان، مسواک و حوله مشترک استفاده نکنید. رعایت بهداشت به سلامت این عضو کمک زیادی می کند.
اگر به صورت حرفه ای دوچرخه سواری و ورزش می کنید، حتما از پوشش های محافظ استفاده کنید تا اندام های داخلی و شکم دچار آسیب نشوند.

مراقبت پیش از جراحی طحال

دقیقا مانند هر عمل جراحی دیگری، قبل از اینکه جراحی طحال انجام شود، باید داروهای مصرفی پیش از عمل با تیم پزشکی مطرح شود. به همین خاطر باید مطمئن شوید که باردار نیستید و حساسیت های دارویی نیز حتما در نظر گرفته شوند. بر اساس نوع مشکل، در مواردی به انتقال خون، برای افزایش سطح پلاکت ها و کمک به بسته شدن زخم بعد از جراحی نیاز است.

به طور معمول بیمار ۴ تا ۶ هفته بعد از جراحی طحال به طور کامل بهبود پیدا می کند. به علت ضعیف شدن سیستم ایمنی بعد از برداشتن طحال، پیش از جراحی، واکسیناسیون و مصرف آنتی بیوتیک های خاص شروع می شوند.

وظایف طحال در بدن انسان