سیاره های منظومه شمسی و اطلاعات و دانستنی های جالب درباره آن ها

به طور کلی منظومه شمسی که بدان منظومه خورشیدی یا سامانه خورشیدی هم گفته می شود منظومه ای در برگیرنده از یک ستاره با عنوان خورشید و سیاره های منحصر به فردی است که در مدار های مستقیم یا غیر مستقیم پیرامون آن در حال چرخش هستند.

آشنایی با سیاره های منظومه شمسی

بهتر است بدانید سیاره در واقع یک جرم آسمانی است که در حرکتی مداری به دور یک ستاره یا بایای ستاره ای می چرخد و جرم آن نیز به اندازه ای که تحت تاثیر نیروی گرانش خود گرد می شود اما آنقدر زیاد نخواهد بود که باعث همجوشی هسته ای شود و بر اساس نظر اتحادیه بین المللی اخترشناسی همسایگی خود را از سیارک ها پاک کرده است.

سیاره را می توان واژه ای کهن دانست که با تاریخ، اختربینی، علم، افسانه شناسی و دین گره خورده است. به غیر از سیاره زمین در منطومه شمسی اغلب با چشم غیر مسلح قابل دیدن هستند. همچنین این سیارات در بسیاری از فرهنگ های کهن به عنوان موجودی خدایی یا فرستادگان خدایان تصور می شدند اما با گذر زمان و پیشرفت های دانش علمی به تدریج درک انسان از سیارات تغییر کرده و تعدادی بیشتری از اجسام دوردست را شامل شد.

توجه داشته باشید که در سال ۲۰۰۶ اتحادیه بین المللی اخترشناسی تعریف توافق شده ای برای سیاره های درون منظومه شمسی اعلام نموده که کمی بحث برانگیزخواهد بود زیرا بسیاری از اجسام با جرمی در حد سیاره را بر پایه داشتن یا نداشتن حرکت مداری قرار نمی دهند و اگرچه هشت تا از سیارات که بیش از سال ۱۹۵۰ کشف شده اند همچنان در این تعریف جدید نیز سیاره محسوب خواهند شد.

با این حال برخی دیگر از اجرام آسمانی مانند سرس، بالاس، جوجو و وستا که در زمان های گذشته توسط جامعه علمی به عنوان سیاره شناخته می شدند در تعریف کنونی دیگر سیاره محسوب نخواهند شد.

جالب است بدانید که از زمان کشف پلوتو در سال ۱۹۳۰ دانش آموزان بزرگ شده اند و آموخته اند که منظومه شمسی دارای ۹ سیاره است اما همه این ها در اواخر دهه ۱۹۹۰ تغییر کرد و بر اساس یک تصمیم کاملا عجیب اتحادیه بین المللی نحوم در نهایت در سال ۲۰۰۶ تصمیم گرفت پلوتو را به عنوان یک سیاره کوتوله تعیین نماید و لیست سیارات واقعی منظومه شمسی را به هشت سیاره کاهش دهد.

با تمامی این ها هنوز هم ستاره شناسان در حال شکار سیارات دیگری در منظومه شمسی هستند که این مسئله پس از آنکه شواهد موجود این سیاره در را ۲۰ ژانویه ۲۰۱۶ فاش کرد جدی تر هم شد. بسییاری از محققان اعتقاد دارند که سیاره نهم دارای جرمی حدود ۱۰ برابر زمان و ۵۰۰۰ برابر جرم پلوتو است.

انواع سیارات منظومه شمسی:

در ادامه سعی داریم تا شما را با ترتیب سیارات در منظومه شمسی با شروع از نزدیک ترین سیاره به خورشید آشنا نماییم:

سیاره عطارد:

به صراحت می توان گفت که این سیاره حدود ۸۸ روز طول می کشد تا به دو خورشید بچرخد و در حقیقت عطارد نزدیک ترین سیاره به خورشید خواهد بود که کوچک ترین سیاره در منظومه شمسی و کمی بزرگ تر از ماه است. این سیاره به خاطر اینکه فاصله کمی با خورشید دارد تغییرات چشمگیری را در دمای شبانه روزی خود تجربه خواهد کرد.

در واقع دمای روز در عطارد اغلب اوقات به ۴۵۰ درجه سانتی گراد می رسد که این دما برای ذوب کردن سرب کافی خواهد بود و در مقابل نیز در شب دمای آن به منفی ۱۸۰ درجه سانتی گراد کاهش می یابد. این سیاره دارای جو بسیار نازکی از سدیم، اکسیژن، هلیم، پتاسیم و هیدروژن است و به همین خاطر نمی تواند از ورود شهاب سنگ ها به داخل جو جلوگیری نماید و سطح آن نیز مانند قمرها مملو از حفره و گودال خواهد بود.

فضاپیماهای مسنجر ناسا در طی ماموریت چهار ساله خود از این سیاره ویژگی های غیر قابل توصیفی را از آن کشف کردند که انتظارات ستاره شناسان را به چالش خواهد کشید. از جمل این یافته ها می توان به کشف یخ آب و ترکیبات آلی منجمد در قطب شمال عطارد اشاره کرد و همچنین این تحقیقات نشان داده فعالیت های آتشفشانی نقش عمده ای شکل گیری سیاره عطارد داشته اند.

سیازه زهره یا ونوس:

دومین سیاره نزدیک به خورشید ونوس است که از لحاظ اندازه با زمین یکسان خواهد بود. تصادیر راداری در زیر جو آن نشان می دهد که سطح این سیاره کوه ها و آتشفشان های مختلفی دارد اما فراتر از این سیاره زمین و ونوس نمی توانند تفاروت بیشتری با یکدیگر داشته باشند.

ونوس در واقع به خاطر جو غلیظ و سمی که از ابر های اسید سولفوریک ساخته شده و نمونه ای فوق العاده از اثرات گلخانه ای است و حتی داغ تر و گرم تر از عطارد خواهد بود به گونه ای که متوسط دما در سیاره زهره ۴۶۵ درجه سانتی گراد خواهد بود. همچنین فشار در ونوس ۹۲ بار است که این فشار در سطوح باعث خرد شدن و مرگ افراد خواهد بود.

جالب است بدانید که ونوس به آرامی از شرق به غرب می چرخد و جهت چرخش آن در جهت مختلف سایر سیاره ها خواهد بود. یونانیان در گذشته اعتقاد داشتند که این سیاره دو جسم متفاوت در آسمان است که یکی در آسمان صبح و دیگری در عصر قابل مشاهده خواهد بود. از آنجایی که ونوس از هر جسم دیگری در آسمان روشن تر است بسیاری از انسان ها آن را به عنوان بشقاب پرنده در آسمان گزارش داده اند.

سیاره زمین:

سومین سیار نزدیک به خورشید را می توان سیاره زمین دانست که یک جهان آبی بوده و حدود دو سوم آن را اقیانوس پوشانده است. این سیاره تنها جهان شناخته شده است که زندگی در آن جریان دارد زیرا غنی از نیتروژن و اکسیژن خواهد بود. سیاره زمین در محور خود با سرعت ۴۶۷ متر بر ثانیه و کمی بیشتر از ۱۶۰۰ کیلومتر در ساعت در خط استوا می چرخد و همچنین با سرعت بیش از ۲۹ کیلومتر در ثانیه به دور خورشید حرکت خواهد کرد.

سیاره بهرام یا مریخ:

چهارمین سیاره نزدیک به خورشید مریخ نام دارد که مکانی سرد و بیابانی بوده و پوشیده از غبار است. این گرد و غبار معمولا از اکسید های آهن ساخته اند و به همین خاطر رنگ سیاره را به قرمز متمایل کرده اند.

توجه داشته باشید که دو سیاره مریخ و زمین وجه اشتراک هایی با یکدیگر دارند برای مثال هر دو سطحی صخره ای دارند، هر دو دارای کوه و حفره دارند و سیستم های طوفانی از تندرهای گرد و غبار مانند گردباد محلی تا طوفان های شامل ذرات ریز سیاره را در بر خواهند گرفت.

مطالعات انجام شده نشان می دهد که مریخ در یک نقطه از میلیارد ها سال پیش دنیایی بسیار گرم تر و مرطوب بوده و همچنین شواهد حاکی از این است که در مریخ رودخانه و اقیانوس ها نیز وجود دارند. باوجود اینکه جو مریخ برای آب مایع در هر مدت زمان بسیار نازک است اما بقایای رطوبت ناشی از دریاها و اقیانوس ها هنوز هم در این سیاره وجود دارند.

همچنین صفحات یخ آب به اندازه کالیفرنیا در زیر سطح مریخ قرار دارند و در هر دو قطب کلاهک های یخی ساخته شده از آب منجمد وجود دارد و در جولای سال ۲۰۱۸ دانشمندان فاش کردند که شواهدی از دریاچه مایع در زیر سطح یخ قطب جنوب این سیاره پیدا کرده اند.

همچنین دانشمدان اینچنین تصور می کنند که سیاه مریخ در گذشته شرایطی را برای حمایت از زندگی موجودات مانند باکتری ها و سایر میکروب ها داشته است و به این ترتیب امید به نشانه های زندگی موجودات زنده در این سیاره مشاهده می شود و حتی احتمال شکل گیری زندگی موجودات در حال حاضر برنامه ریزی شده است.

سیاره مشتری:

به طور کلی سیاره پنجم از خورشید، مشتری است که یک جهان گاز غول پیکر خواهد بود و از عظیم ترین سیاره های منظومه شمسی به شمار می آید. ابر های گردان در این سیاره به خاطر انواع مختلف گاز های کمپیاب رنگارنگ بوده و یک ویژگی مهم در ابر ها چرخان آن لکه قرمزی است که نمایشگر طوفانی غول پیکر به عرض بیش از ۱۶ هزار کیلومتر است.

بر اساس گفته های ناسا اندازه سیاره مشتری بیش از دوبربر سیارات دیگر است. در واقع این طوفان حداقل در ۱۵۰ سال پیش بیش از ۶۰۰ کیلومتر در ساعت سرعت داشته و دارای یک میدان مغناظیسی قوی است که با ۷۵ قمر مشابه به یک منظومه شمسی جدا خواهد بود.

سیاره زحل:

ششمین سیاره در منظومه شمسی نیز زحل نام دارد که اغلب به دلیل حلقه هایش شناخته می شود. زمانی که گالیله برای اولین مرتبه در اوایل دهه ۱۶۰۰ زحل را مورد مطالعه قرار داد تصور می کرد که زحل یک شی با سه قسمت مجزا یعنی سیاره و دو قمر بزرگ در طرفین آن است اما این منجم نمی دانست در حال دیدن یک سیاره با حلقه های آن است.

گالیله یک نقاشی کوچک و نمادین با یک دایره بزرگ و دو دایره کوچک تر در دفتر خود کشید تا بتواند چیزی را که دیده توضیح و توصیف نماید. پس از گذشت مدت زمان ۴۰ سال فردی به نام کریستین هویگنس اعلام کرد که این دو جسم در واقع حلقه ها سیاره هستند که از جنس یخ و سنگ ساخته شده اند و دانشمدان هنوز از نحوه شکل گیری آن اطمینان ندارند.

سیاره اورانوس:

هفتمین سیاره از منظومه بزرگ شمسی نیز با نام اورانوس شناخته می شود که دارای ابر های ساخته شده از سولفید هیدروژن بوده که نوعی ماده شیمیایی برای بوی بد تخم مرغ های ماده خواهد بود. در واقع این سیاره مانند ناهید از شرق به سمت غرب می چرخد اما بر خلاف سایر سیارات خط استوا تقریبا در زاویه درست مدار خود قرار گرفته است.

بسیاری از ستاره شناسان اعتقاد دارند که حدود ۴ میلیارد سال پیش جسمی به ابعاد دو برابر زمین با اورانوس برخورد کرده و موجب کج شدن اورانوس شده است. همچنین این شیب باعث تغییرات فصلی شدید در اورانوس شده و باعث می شود هر فصل ۲۰ سال طول بکشد که در نتیجه چرخش سیاره اورانوس نیز به دور خورشید حدود ۸۴ سال طول خواهد کشید.

همچنین برخی تصور ها وجود دارد که این برخورد سنگ و یخ را مدار اورانوس قرار داده که بعد ها به ۲۷ قمر تبدیل شده اند. در واقع متان در اتمسفر این سیاره به اورانوس رنگ سبز و آبی می بخشد و دارای ۱۳ حلقه ضعیف خواهد بود.

سیاره نپتون:

توجه داشته باشید که هشتمین سیاره از خورشید نپتون است که تقریبا اندازه مشابه اورانوس داشته و با باد های مافوق صوت شناخته خواهد شد. این سیاره بسیار دور و سرد است و فاصله ان تا خورشید بیش از ۳۰ برابر فاصله زمین تا خورشید خواهد بود. در واقع نپتون اولین سیاره ای بود که با کمک دانش ریاضی و پیش از تلسکوپ ها تشخیص داده شد.

به صراحت می توان گفت که بی نظمی در مدار سیاره نپتون ستاره شناس فرانسوی به نام الکسیس بووارد را به این فکر انداخت که امکان دارد سیاره دیگری در حال اعمال و وارد شدن نیروی گرانشی باشد. همچنین یوهان گاله نیز با استفاده از دانش ریاضی به پیدا کردن نپتون با استفاده از تلسکوپ کمک شایانی کرد. جرم این سیاره را می توان حدود ۱۷ برابر زمین و هسته آن را از جنس سنگ دانست.

سیاره پلوتو:

پلوتو که در واقع نهمین سیاره نزدیک به خورشید محسوب می شود تفاوت زیادی با دیگر سیارات خواهد داشت. در واقع این سیاره کوچک از ماه کره زمین و مدار آن بسیار بیضوی تر خواهد بود. پلوتو در برخی نقاط در مدار نپتون قرار می گیرد و در برخی نقاط دیگر فراتر از آن است. همچنین مدار چرخشی آن مشابه سیارات دیگر در همان صفحه قرار نگرفته و در عرض ۱۷.۱ درجه در بالا یا پایین می چرخد.

از سال ۱۹۷۹ تا اوایل سال ۱۹۹۹ پلوتو در واقع هشتمین سیاره بود اما در ۱۱ فوریه ۱۹۹۹ این سیاره از مدار نپتون عبور کرده و بار دیگر به دورترین سیاره منظومه شمسی تبدیل شده است و سپس با تعریق سیاره و ویژگی های آن پلوتو به عنوان یک سیاره کوتوله در نظر گرفته شده است. پلوتو یک دنیای سرد همراه با جو نایپدار است که دانشمدان معتقد بودند ممکن است چیزی بیش از یک تکه سنگی در حومه آن نباشد.

اما زمانی که مامویت های اساسی ناسا اولین پرواز تاریخ را در مورد جو این سیاره در تاریخ ۱۴ جولای ۲۰۱۵ انجام داد دید دانشمدان را نسبت به پلوتو دگرگون کرد زیرا در این مشاهدات مشخص شد که پلوتو یک دنیای یخی و بسیار فعال است که پوشیده از یخچال های طبیعی، تپه های یخی، کوه های سرشار از آب یخ و حتی کریوولکان هایی است که گدازه های ساخته شده از یخ را فوران می کند.

سیاره نهم یا ناشناخته:

بهتر است بدانید که در سال ۲۰۱۶ محققان وجود احتمالی یک سیاره نهم در منظومه شمسی را مطرح کرده اند که امروزه با عنوان سیاره نهم یا سیاره X لقب گرفته است. به عبارتی دانشمدان این سیاره جدید را ندیده اند و تنها با تاثیرات گرانشی آن بر سایر اشیاء موجود در کمربند کوییپر، منطقه ای در حاشیه منظومه شمسی که محل استقرار سنگ های یخی باقی مانده از بدو تولد منظومه شمسی است وجود آن را استنباط کرده اند.

همچنین این اجسام در کمربند کوییپر که با عنوان اجرام Trans-Neptunian نیز شناخته می شوند دارای مدار های بیضوی یا بیضی شکلی است که در یک جهت قرار گرفته اند. دانشمدان مایک مایک براون و کنتانتین باتیگین بر انستیتوی فناوری کالیفرنیا در پاسادنا شواهد مربوط به سیاره نهم را در مطالعه ای که در مجله نجوم منتشر شده به صورت کامل توصیف کرده اند.

منبع : آرگا

برچسب :